۵۵ درصد کودکان کار و خیابان غیر ایرانی‌اند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری مجازی حبیب الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در خصوص کودکان کار و خیابان ضبح امروز برگزار شد.

وی در این نشست گفت: آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی در سال ۸۴ در هیئت دولت تصویب شد. همچنین در سال ۷۸ برنامه توسعه ششم نیز اهداف کمی را برای میزان پذیرش کودکان کار و خیابان قرار داد که در ماده ۸۰ هم سازمان بهزیستی مکلف شده با همکاری سایر دستگاه در این خصوص اقدام کند. طرح‌های مختلفی تا کنون برای اجرای این برنامه دنبال شده است. دو نکته که در مورد همه مسائل اجتماعی باید مطرح شود و مورد توجه باشد این است که تصویر آسیب‌های اجتماعی به مرور زمان با عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ممکن است تغییر کند.

کودکان کار و خیابان برده داری نوین است

وی ادامه داد: سازمان جهانی کار از کودکان کار و خیابان به عنوان برده داری نوین اسم می برد و ما نباید شاهد این برده داری نوین باشیم و باید کاری کنیم حضور این کودکان را در خیابان نداشته باشیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به حضور کودکان اتباع به عنوان کودکان کار و خیابان گفت: اگر اداره اتباع نتواند ساماندهی لازم را درباره کودکانی که مجوز حضور ندارند، انجام دهد فرایند کار ما دچار مشکل می شود چون مرکزی که برای حضور موقت آنها داریم و نهایتاً سه هفته می توانیم آنجا نگهداری کنیم، ظرفیت نهایتاً ۵۰ نفر را دارد و همچنان ممکن است بچه هایی صبح تا شب داخل خیابان باشند.

چالش ورود کودکان کار که به صورت غیرقانونی وارد کشور می شوند

مسعودی فرید با اشاره به اینکه معتقدیم حضور کودک برای کار در خیابان، کودک آزاری است به چند چالش اساسی در حوزه کودکان کار و خیابان اشاره کرد و بیان کرد: یکی از چالش ها این است که کودکانی هستند که به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و یا کودکانی که هویت مشخص ندارند یا اسامی مشابه دارند یا هر بار اسم جدیدی را عنوان می‌کنند. به همین دلیل براساس اسم و … نمی‎توان کاری کرد اما با استفاده از ابزار احراز هویت مثل «اسکن عنبیه» می توان کاری کرد که کودکی که وارد بهزیستی شده است و بعداً خارج می شود، در صورتی که او را مجدداً مشاهده کردیم بدانیم این کودک کدام کودک است و از اول چرخه را شروع نکنیم.

وی افزود: کودکان غیرایرانی فاقد مجوز بعد از غربالگری به مرکز ساماندهی منتقل می‌شوند. مراکز نگهداری کودکان سنین زیر ۱۲ سال از بالای ۱۲ سال جداسازی شده‌اند این کودکان سه هفته در آنجا هستند و طی این سه هفته قرار است پیگیری لازم انجام شود تا این کودکان تعیین تکلیف شوند. با سفارت افغانستان نیز جلسات متعددی برگزار شده است تا شاهد حضور مجدد کودکان به صورت قاچاق و غیرمجاز به کشور نباشیم.

۷۰ درصد کودکان غیر ایرانی که وارد کشور می‌شوند، اوراق هویتی ندارند

وی گفت: ۷۰ درصد کودکان غیر ایرانی که وارد کشور می‌شوند، اوراق هویتی ندارند یا اگر دارند هم این اوراق اعتبارش تمام شده است. جلساتی با اداره اتباع گذاشتیم تا تعیین تکلیف شود. تعداد زیادی از کودکان کار غیرایرانی با خانواده‌های خود برای کار کردن به کشور آمدند. در واقع وقتی به گذشته خانواده نگاه می کنیم می بینیم به خاطر فقر به کشور آمده اند. از مسئولان وزارت بهداشت درخواست کردیم که سیاست‌های مهاجرتی شفاف‌تر باشد. موضوع دیپلماسی خارجی به بهزیستی ربطی ندارد اما اگر مرز باز شود و عده‌ای به بهانه تور سیاحتی و زیارتی وارد کشور شوند اما از کشور خارج نشوند، بار رفاهی آن به سازمان بهزیستی وارد می‌شود.

وی ادامه داد: برای مثال سال ۸۴ عمده کودکان خیابانی در کشور ایرانی بودند، اما به مروز زمان و در سال‌های اخیر ۵۵ درصد کودکان کار و خیابان که جذب شده بودند غیر ایرانی‌اند که این میزان در تهران به بیش از ۸۰ درصد رسید. برای اینکه چرخه آسیب را متوقف کنیم باید فرایند ساماندهی و توانمندسازی را تا انتهای آن انجام دهیم. در حوزه مسائل اجتماعی بخشی تحت عنوان شناسایی و جذب وجود دارد، اما بعد باید با اقدامات توانمندسازی باید کاری کنیم مجدداً شاهد ورود فرد به خیابان نباشیم.‌

مسعودی فرید گفت: ۴ الی ۵ مرکز برای ساماندهی و توانمندسازی کودکان کار و خیابان آماده کرده‌ایم. ۲ الی ۳ مرکز برای غربالگری آماده شده است و ۲ الی ۳ مرکز نیز برای نگهداری آماده کرده‌ایم این کودکان توسط نهادهای همکار با ما شناسایی و جذب و بعد از آن معاینه می‌شوند. در ادامه با خانواده کسانی که ایرانی هستند یا مجوز حضور دارند تماس می‌گیریم و کودک را با گرفتن تعهد به خانواده تحویل می دهیم. همزمان با این اقدام نیز فرآیند توانمندسازی ازجمله کمک‌های معیشتی و ایجاد اشتغال انجام می‌شود. با سازمان فنی و حرفه‌ای نیز صحبت شده است تا آموزش به این کودکان انجام شود و مهارت لازم به این کودکان ارائه داده شود.

توانمندسازی کودکان کار و خانواده هایشان در اولویت است

مسعودی فرید گفت: ما فرایند را باید کامل کنیم و موضوع توانمند سازی آنهاست. کودکان ایرانی یا کسان دیگری که اجازه اقامت در ایران دارند و به عنوان شهروند ایرانی شناخته می شوند را برای توانمند سازی اقتصادی در نظر داریم. در همه دنیا حضور کسی که غیرمجاز وارد کشور شده کار توانمندسازی صورت نمی گیرد و ارجاع می شوند به اداره اتباع. اما غربالگری اولیه را برای همه کودکان انجام می دهیم.

وی بیان کرد: یک مشکلی که قبلاً داشتیم این بود که این توانمندسازی منجر به اشتغال نمی شد و پایداری توانمندی خانواده انجام نمی شد و عمده دلیلش به خاطر منابع مالی بود ولی با رایزنی ها توانستیم اعتبار خوبی را از سازمان برنامه و بودجه بگیریم و وزارت کشور هم کمکی اندک می کند که بتوانیم فعالیت های بهتری را انجام دهیم.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه ما با ضربتی جمع آوری همه کودکان کار موافق نیستیم، گفت: البته معتقدیم باید کار جدی روی جمع آوری کسانی که از این کودکان سواستفاده می کنند صورت بگیرد. با نهادهای امنیتی و ناجا هماهنگی ایجاد شده است تا باندهایی که کودکان را استثمار می‌کنند شناسایی و برخورد لازم را با آنها انجام شود. یک سری از این باندها شناسایی شده‌اند و آنها را به ناجا معرفی کرده‌ایم.

مردم با پول دادن به کودکان خیابان از برده داری نوین حمایت نکنند

مسعودی فرید گفت: الان برنامه شکلات تلخ را شنبه و سه شنبه از شبکه ۵ پخش می شود و درباره کودکان است و با موضوع کودکان کار و خیابان آغاز شده است و به همه ابعاد کودکان کار و خیابان پرداخته می شود با نگاهی انتقادی. یک بخش مهمی برای این موضوع همکاری مردم هستند. مردم به خاطر حس انسان دوستی این کمک ها را می کنند واقعیت هم این است که خیلی ها کودکان را می فرستند در خیابان تا همین حس دلسوزی را بر بیانگیزند ولی وقتی به کودکی پولی می دهید یکماه دیگر تغییری در ظاهر بچه نمی بینید که مثلاً یک پیراهن بهتر پوشیده باشد. اولویت اول همه پدر و مادرها بچه ها هستند پس مشخص است این بچه ها از پولی که مردم می دهند بهره مند نمی شوند. البته نه پول بدهیم به بچه ها و نه به آنها توهین کنیم. هیچ تقصیری متوجه این کودکان نیست.

در سال ۹۸ در مجموع ۱۲ هزار کودک کار توسط بهزیستی پذیرش شد

وی گفت: در سال ۹۸ در مجموع ۱۲ هزار کودک کار توسط بهزیستی پذیرش شده است. ۵۵۰۰ کودک در مرکز شبانه روزی و ۶۵۰۰ نفر هم در ۶۱ مرکز روزانه در کشور پذیرش شدند. ما ۳۱ مدرسه شبانه روزی داریم.

مسعودی فرید در بخش دیگری از سخنانش گفت: مطالعاتی در دنیا شده درباره اثر بخشی مداخلات روی کودکان کار و خیابان و متوجه شدند دو نگرش مداخله‌ای عمده وجود دارد و یکی از مداخلات کاملاً مبتنی بر کاهش آسیب است و خیریه محور است. در این مشکل به فرد گفته می شود که تو در فرایند فقر و مشکل دار هستی و چاره هم نیست و باید با این شرایط بسازی ولی کمکت می کنیم یک ناهار بخوری یا اگر زباله گردی می کنی دستکش دستت می کنیم یا سواد یادت می دهیم. نقدی که به این رویکرد می کنند این است که فرد در تله کودک خیابانی بودن می ماند. رویکرد دیگر رویکرد مبتنی بر پیشرفت است. این رویکرد معتقد است که باید کاری کنیم که کودک از چرخه کار خیابان بیرون بیاید. با توانمندسازی می توان این کار را کرد. ما معتقدیم مراکز روزانه امان باید باشد و محلی باشد که کاهش آسیب اجتماعی اولیه صورت بگیرد اما به مرور باید بروند به سمت توانمندسازی.

وی ادامه داد: یک کاری چندین ماه قبل با شهرداری کردیم که منع کودکان کار درباره زباله گردی بود که امیدواریم جدی به آن توجه شود. ما برای کودکان جلسات متعددی با وزارت کار داشتیم که وارد این عرصه بشویم.

تنها ۲.۵ درصد سود ناشی از زباله‌گردی به کودکان زباله گرد می رسد

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: در بحث زباله‌گردی یک پژوهشی انجام گرفته است که نشان می‌دهد ۲.۵ درصد سود ناشی از زباله‌گردی به کودکان و مابقی به واسطه‌ها و اربابان می‌رسد و این عین برده‌داری نوین است. زباله گردی بدترین شکل کار کودک است، چراکه کودکی که باید آموزش ببیند، سبک زندگی را بیاموزد و کودکی کند، در خیابان جایگاه بزرگسال را می‌گیرد و با اینکه جسم و روانش کودک است، وارد بزرگسالی می‌شود که عوارض جبران نشدنی زیادی دارد.

خرید و فروش کودکان مصداق قاچاق آدم است

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به سوالی درباره باندهای خرید و فروش نوزادان گفت: خرید و فروش کودکان از مصادیق بارز کودک آزاری است و جرم محسوب می شود. در واقع این کار مصداق مثل قاچاق آدم است. در پلیس فتا هم رصد دائم می کنند این موضوع را و ما هم در برخورد با چنین موارد اولین کاری که می کنیم این است که همزمان به پلیس فتا و دادستانی و… خبر می دهیم که برخورد قاطع صورت بگیرد. برخورد شدیدی هم با این افراد صورت می گیرد تا اثر بازدارنده داشته باشد. حتی برخی سازمان های مردم نهاد به ما اعلام می کنند که نوزادی را خانواده‌ای حتی می خواسته بفروشد که ما آنها اعلام می کنند رفتیم راضی کردیم و بچه را گرفتیم تا بدهیم بهزیستی. در این شرایط هم یک گزارش مددکاری ارائه می شود و قاضی بر اساس آن گزارش نظر می دهد. در برخی موارد ممکن است کسی باشد در آن خانواده که مورد تایید است و صلاحیت نگهداری بچه را دارد و ما نوزاد را به او می دهیم.

وی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص اینکه قرار بود در تفاهم نامه‌ای با وزارت بهداشت قرار بود زنان بارداری که معتاد هستند شناسایی شوند، این طرح به کجا رسید، بیان کرد: ما در این قرارداد بنایمان با وزارت بهداشت این بود که بعد از زایمان این مادران معتاد، نوزادانشان مرخص نشوند. مگر اینکه به اورژانس اجتماعی خبر بدهند تا تصمیم بگیرند چه کاری انجام دهند. سال گذشته هزار و ۲۰۰ کودک که تحت تاثیر مواد بودند را به ما دادند که از این میان ۶۰۰ نوزاد بودند و نیمی از آنها به خانواده سببی و نسبی سپرده شد و بقیه هم وارد بهزیستی شدند. البته ورود کودکان به شیرخوارگاه هم همیشه دائمی نیست و ممکن است موقتی باشد و اگر خانواده شرایط لازم را داشته باشد با نظر قاضی کودک به آنها پس داده می شود.

وی گفت: موضوع دیگر این است که ما مدیریت مورد به موردی را در زمینه کودکان کار پیش گرفتیم. یعنی به تک تک خانواده کودکانی که شناسایی می شوند سر می زنیم تا ببینیم شرایط خانواده چگونه است. طبق بررسی های ما حدود ۴۰ درصد کودکان کار کسانی هستند که فقر خانواده علت اصلی حضورشان در خیابان است. ما به خانواده این کودکان به صورت مشروط کمک می کنیم. یعنی شرطمان این است که این کمک ها یا بحث توانمندسازی که داریم منجر به این شود که آن کودک دیگر از چرخه کودک کار و حیابان بیرون بیاد. اما گاهی هم با یک سری انتظارات غیرمنطقی رو به رو می شویم. مثلاً بچه را می فرستند داخل خیابان و روزی ۲۰۰ هزار تومان کار می کند و انتظار دارند دولت همان روزی ۲۰۰ هزار تومان به طور مثال را بدهد. در هیچ کجای دنیا این گونه نیست و اشل های مشخصی وجود دارد.

آموزش و پرورش در طرح انسداد مبادی بی سوادی کودکان کار را هم پوشش می دهد

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر، درباره رایزنی این سازمان با آموزش و پرورش درباره سوادآموزی کودکان کار و خیابان و افزایش مدارس برای این کودکان نیز گفت: مدیریت این مساله با آموزش و پرورش است و طرحی دارند به اسم انسداد مبادی بی سوادی که سازمان برنامه وبودجه و وزارت بهزیستی و خیلی نهادهای دیگر در آن دخیل هستند و حتی برای ساخت مدارس خیریه ای هم اقدام می شود. حتی با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره سوادآموزی اتباع آموزش و پرورش در این زمینه هم فعال است. بهزیستی هم کودکان را معرفی می کند.

مسعودی فرید بیان کرد: یک مدلی که دوستان بخش غیردولتی دارند در این زمینه انجام می دهند و جای تقدیر دارد رویکرد کاهش آسیب است. البته برخی بچه ها دیر به این موضوع می پیوندند که باید زودتر آنها را به سن تحصیل همسالانشان برسانیم. حتی بوده بچه‌ای در همین مرکز بهزیستی که مشکل تکلم داشته و تا ۱۱ سالگی نتوانسته مدرسه برود.

توزیع ۴۰ هزار بسته بهداشتی مناسب کرونا توسط بهزیستی

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ‬در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار مهر در خصوص شناسایی کودکان مبتلا به کرونا و کارهایی در زمینه بهداشت این بیماری برای کودکان کار و خیابان نیز گفت: بحث هایی مثل فاصله گذاری اجتماعی یا زدن ماسک هم از سوی ما و هم سازمان های مردم نهاد در این بخش انجام می شود. در واقع ما هم بحث آموزش را داریم و هم تهیه بسته های بهداشتی را. در تهران فقط ۴۰ هزار بسته بهداشتی توسط خود بهزیستی توزیع شد. ترغیب کردن بچه ها به استفاده از ماسک را از پیش از عید دنبال می کنیم.